Son Dakika:
dünya bankası, Türkiye, covid 19, kontrol altında
Rapora göre büyümede rol oynayan etkenler, iç ve dış piyasalardaki güçlü talep ve Covid-19'un etkili kontrolü, aşılama kampanyasında kaydedilen ilerlemelerle mayıs ayında salgın önlemlerinin gevşetilmesi, bunun da iç piyasalardaki talebin artmasına katkıda bulunması olarak belirtildi. Rapor, 2021'in ikinci yarısında büyümenin yavaşlamasının beklendiğini, ancak Türkiye ekonomisinin yine de 2022'de yüzde 3, 2023'te de yüzde 4 oranında büyüme yoluna girmeden önce 2021'de yüzde 8,5 oranında büyümesinin öngörüldüğünü kaydediyor. Rapora göre enflasyon ise yüksek seyretmeye devam edecek ancak 2021'de yüzde 17,7'den 2022'de yüzde 15, 2023'te de yüzde 13'e gerileyecek. Turizm ve ihracat güçlenirken cari açık, 2021'de gayrisafi milli hasılanın yüzde 3'üne denk gelecek şekilde azalacak.
Türkiye, Paris İklim Anlaşması'nın belirlediği hedefleri karşılamak için Dünya Bankası, Fransa ve Almanya'nın mali destek verdiği bir plan çerçevesinde yaklaşık 3.2 milyar dolar kredi alacak. Dünya Bankası Avrupa ve Orta Asya Bölgesi'nden Sorumlu Başkan Yardımcısı Anna Bjerde, bu desteğin 2 milyar dolarını kendilerinin karşılayacağını, toplam desteğin bir kısmının kredi, bir kısmının da hibe olarak aktarılacağını söyledi. Geçtiğimiz hafta Ankara'da temaslarda bulunan Bjerde, Hürriyet'e konuştu. Bjerde, Türkiye'nin önce Ulusal Katkı Beyanı'nı revize edip, Paris Anlaşması kapsamında uzun vadeli stratejisini hazırladıktan sonra projeler için fon sağlanmaya başlanacağını anlattı. Buna göre öncelikli projeler arasında su yönetimi, ulaşım sektöründe karbonsuzlaşma, enerji dönüşümü yer alacak. Anna Bjerde, özetle şunları söyledi: BEŞİNCİ BÜYÜK MÜŞTERİMİZ "Türkiye, Dünya Bankası'ndaki en büyük 5. müşterimiz olarak toplamda 7 milyar doları kapsayan 22 proje ile öne çıkan programlarımızdan biri. Türkiye'de iklim odaklı birçok proje yapıyoruz. İmzaladığımız mutabakat muhtırası Türkiye'nin, Paris Anlaşması'nın onaylanmasının ardından geldi. Bu onay, 2053 yılına kadar net sıfır emisyona geçileceği duyurusu ile birleştiğinde, biz kalkınma ortaklarının; Dünya Bankası, Almanya hükümeti, Fransa hükümeti olarak Türkiye'nin hedef seviyesini yükseltmesine yardımcı olabilmesinin önünü açtı. Ama aynı zamanda IFC, EBRD ve BM'nin de Türkiye'nin bu konudaki niyet seviyesini yükseltmesine yardımcı olmak için bu mutabakat zaptı etrafında harekete geçeceğini görüyorum. Mutabakat zaptının uygulanması açısından sıradaki adım, Türkiye'nin Ulusal Katkı Beyanı'nı (NDC) revize ederek, 2030 yılına kadar emisyonu yüzde 21 oranında azaltma taahhüdünü daha da arttırmasını bekliyoruz. Diğeri ise Türkiye'nin Paris Anlaşması taahhütlerini nasıl karşılayacağı konusunda uzun vadeli bir strateji hazırlaması olacak. KREDİ VE HİBE OLACAK Bu kapsamda 3.2 milyar doları, bir kısmı kredi bir miktar hibe olmak üzere mobilize edeceğiz. Kalkınma ortakları olarak özel şirketler için (ekstra) 3.2 milyar doların üzerinde ek kaynak seferber edeceğiz. Türkiye'nin su kıtlığı konusunda endişeleri var. Atık suyu mümkün olduğu kadar daha verimli bir şekilde azaltarak ve dönüştürerek Türkiye'nin su kaynaklarını verimli bir şekilde yönetmesine yardımcı olmak istiyoruz. DÜŞÜK KARBONLU ÇÖZÜM Türkiye, 'e-mobilite'ye büyük ilgi gösteriyor. Araçlar için çok daha düşük karbonlu çözümlerle birlikte, toplu taşıma ve demiryollarından yararlanmak çok daha verimli bir çözüm. En önemli ama aynı zamanda en zorlu kısım enerji geçişi olacaktır. Zor olan kısım kömürden çıkış süreci çünkü Türkiye enerjide ithalata bağımlı. Kömürün bir kısmı ithal, bir kısmı da yerli olarak üretiliyor. Kömürden geçiş mümkün. Ancak adil bir geçiş olması gerekir. Halihazırda destek verdiğimiz jeotermal alanına özel sektörün ilgisini görüyoruz. Bu konuda ek finansman sağlamak üzereyiz." AŞI ÖNERİSİ Buradaki yetkililerle aşı konusunda yardıma ihtiyaç olup olmadığını da görüşmeye başladık. Bu talihsiz pandeminin bir süre daha devam edeceğini ve hazırlıklı olmanın iyi olacağını düşünüyoruz. Türkiye şu anda aşılamada iyi durumda, ancak gelecek yıl da ek dozlara ihtiyaç olacak. Finanse edebileceğimiz bir tür aşı projesine yardımcı olmak için desteğimizi önerdik. TÜRKİYE POZİTİF BÜYÜYEN AZ SAYIDA ÜLKEDEN BİRİ 2020 tüm dünya için çok zor bir yıldı. Son 80 yılın en derin ekonomik durgunluğunu gördük. Türkiye, 2020'de oldukça şaşırtıcı bir şekilde az da olsa pozitif büyüme gösteren az sayıda ülkeden biri oldu. 2021 şu ana kadar inanılmaz bir toparlanma dönemi oldu. Türkiye bu yılın ilk altı ayını çok güçlü geçirdi. Türkiye'nin 2021'i muhtemelen yüzde 8'in üzerinde bir büyüme ile bitireceğini tahmin ediyoruz.
Banka, Türkiye için 2022 yılı GSYH büyüme tahminini yüzde 2,3'ten yüzde 2,4'e çıkarırken, 2023 için büyüme tahminini yüzde 3,2'den yüzde 2,7'ye indirdi. 2024 yılı için GSYH büyüme tahminini ise yüzde 4,0 olarak korudu. Raporda Türkiye için yapılan değerlendirmede, "Türkiye'de geçen yıl büyüme beklentilerin üzerinde gerçekleşti ve GSYH tahminen yüzde 4,7 arttı. Aralık 2021 ve Ocak 2023 arasında asgari ücretin üçe katlanması ve turizm sektöründe toparlanma aktivitenin desteklenmesine yardımcı oldu ve yüksek enflasyonun, para birimindeki ciddi değer kaybını ve artan net hatalar ve eksikliklere karşın yükselen dış yükümlülüklerin etkilerini dengeledi" ifadelerine yer verdi. Bununla birlikte Türkiye'de büyümenin kayda değer ters rüzgarlar ve riskler ile karşı karşıya olmaya devam ettiğini belirten Dünya Bankası, yüksek enflasyonu ve cari işlemler açının keskin şekilde genişlediği ortamda büyüyen dış kırılganlıkları risk faktörleri olarak işaret etti. Türk ekonomisinde büyümenin 2023 yılında yşüzde 2,7'ye yavaşlayacağını öngören Dünya Bankası, ancak 2023 Haziran'da yapılacak seçimler öncesinde kamu harcamalarında artışın yavaşlayan ihracatın ve iç talebin etkisini telafi edeceğini de savundu.
Kahramanmaraş merkezli 11 ilde yıkıma yol açan depremler, yapıların zayıflığını bir kez daha ortaya koydu. Binaların ülke çapında depreme ve diğer doğal afetlere dayanıklı hale getirilmesi gerekiyor. Türkiye genelinde dayanıklı binaların maliyeti 465 milyar dolar Dünya Bankası'na göre evleri güvenli hale getirmenin maliyeti 465 milyar dolar. Londra merkezli "Middle East Eye" haber sitesine göre, Dünya Bankası Aralık 2021'de bu konuda bir rapor yayımladı. Rapora göre milyonlarca özel mülkün acilen güçlendirilmesi gerekiyor. Dünya Bankası, Türkiye'deki yapı stoğunun büyük bölümünün 2000'den önce inşa edildiğine dikkat çekti. Bu yapıların, depreme ve iklim kaynaklı afetlere "dayanıksız" olduğu vurgulandı. Yapıların depreme ve diğer afetlere dayanıklı hale getirilmesi için güçlendirilmesi ya da yeniden inşa edilmesi gerekiyor. 6.7 milyon binadan sadece yüzde 4'ü yenilendi Rapora göre, Türkiye'de konut olarak kullanılan 6,7 milyon binadan sadece yüzde 4'ü yenilenmiş. Geri kalan binaların yenilenmesi için ek finansal metodlar geliştirilmesine ihtiyaç var. Binaların yenilenmesi için ev sahiplerinin bu fonlara ulaşabilmesi gerekiyor. Böylece orta ve alt gelir grubunun da, kentsel dönüşüm sürecinin parçası haline geleceğine dikkat çekiliyor. Dünya Bankası'ndan Türkiye'ye finansal destek Dünya Bankası, daha önce Türkiye'ye, kamu binalarının depreme dayanaklı hale getirilmesi için finansal destek verdi. Haziran 2021'de 140 okul, hastane ve diğer kamu binasının yenilenmesi projesine 265 milyon dolar fon sağlandı. 2004'ten 2015'e kadar "İstanbul Proje Koordinasyon Birimi (İSMEP)"e de kamu binlarının yenilenmesi için 550 milyon dolar finansman katkısı sunuldu. Ancak Dünya Bankası'nın 2018'deki raporuna göre özel mülkiyetli evlerin risklerinin azaltıması projesi ise yeterince uygulanmadı. Rapora göre hükümetin özel sektörü finanse etme konusunda endişeleri vardı. 2020'den itibaren ise hükümet, düşük konut kredisi kampanyalarıyla özel konut sektörüne doğrudan müdahaleye başladı. Deprem sonrası 1. 78 milyar dolar yardım vaadi Dünya Bankası, depremin ardından Türkiye'ye 1,78 milyar dolar yardım vaadinde bulundu.
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Dünya Bankası'nın Türkiye'ye sağladığı finansmanı 35 milyar dolara çıkarma kararına ilişkin yaptığı paylaşımda bunun Orta Vadeli Program'ın onayı olduğunu söyledi.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet Özhaseki, Dünya Bankası'nın deprem bölgesindeki imar çalışmaları için 1 milyar dolarlık finansmanı onayladığını, bunun 684,8 milyon dolarlık kısmının tahsis edildiğini açıkladı.
Küresel büyümenin 1990'lı yıllardan beri en zayıf performansı kaydedeceğini bildiren Dünya Bankası, Türkiye'nin 2024'te yüzde 3,1 büyümesinin beklendiği aktardı.
